Страница тега "Magazyn SENATOR"

GENY SKROMNOŚCI… NIEZNANA ANNA GERMAN

A więc, czy liryczne pieśni, czy estradowe szlagiery? Czy w tych ostatnich ludzkie uczucia są częściej tylko wymieniane z nazwy, a nie są wyrażone w śpiewie? Oczywiście, liryczna pieśń bardziej odpowiadała jej duszy. W nich mogła w całości rozwinąć swój naturalny dar — dar swojego głosu i śpiewać słuchaczom z serca do serca. Ale czy aby ta pieśń liryczna, ten jej świat uczuć, nie jest anachronizmem w wieku przyśpieszonych rytmów w sztuce i w życiu? Takich teorii przecież jest w bród!
Ta wątpliwość w pewnym czasie przebija się w repertuarze Anny. Jednak po znanym koncercie «Dwie Anny» śpiewaczka podejmuje decyzję na korzyść lirycznej pieśni. Do tego doszła dzięki opinii znakomitej większości słuchaczy.
Rosyjscy słuchacze cenili i dzisiaj nadal cenią, Annę German jako wykonawczynię pieśni rosyjskich. Pieśni te są słuchaczom rosyjskim bliższe i zrozumiałe. Czy nie jest zdumiewającym, że Anna, która objawiła się doskonałą śpiewaczką i jako taka ukształtowała się w innym kraju niż kraj swego urodzenia, śpiewa rosyjskie pieśni tak, jak gdyby nigdy nie porzucała swojej pierwszej ojczyzny, to jest Związku Sowieckiego? Ona wspomina:
«W Warszawie poznałam Walentego Lebiediewa, korespondenta moskiewskiej telewizji. Był wcześniej pilotem wojskowym i okazał się niezmiernie ciekawym człowiekiem. Pewnego razu pokazał mi wiersze Rimmy Kazakowoj. Jeden z tych wierszy mówił o młodych chłopakach (o «tych chłopakach!»), którzy dopiero co zaczęli żyć i nie wrócili z wojny. Ten wiersz poruszył mnie szczególnie. Wymyśliłam melodię do niego i śpiewałam tę pieśń dla rosyjskich słuchaczy. Moje osobiste przeżycia (przecież jej ojciec także zginął za młodu — A. G.) pozwoliły napełnić piosenkę prawdziwym uczuciem bólu po bolesnej stracie».

POLSKA PANNA… NIEZNANA ANNA GERMAN

POLSKA PANNA

Zbigniew Tucholski, mąż Anny, do którego jej śmierć była niegojącą się raną i który już nigdy więcej nie wstąpił w związki małżeńskie, tak wspomina ich znajomość:
«Dla pozoru popływałem, a potem siedzieliśmy nad brzegiem i rozmawialiśmy. Przy pożegnaniu Ania zaprosiła mnie na swój koncert. Chętnie poszedłem i ten koncert był dla mnie szokiem, szokiem: po prostu nie spodziewałam się usłyszeć głosu o takim wstrząsającym pięknie.
Słowami nie da się opisać tego osobliwego, zdumiewający brzmienia, czarującej miękkości, poezji jej głosu, czystej intonacji. Wszystko to przejawiło się już w «Eurydykach tańczących» — pieśni, która zrobiła Annę słynną. I oczywiście, właśnie liryczne pieśni były szczytowym osiągnięciem repertuaru Anny. Nieliczne szlagiery w jej programie, pod względem doskonałości wykonania były także nieskazitelnie, ale wykonywane były raczej jako ukłon ówczesnej modzie».
W swoim artykule zatytułowanym «Annie German» («Gwiazda», № 3, 1984) Anastazja Cwietajewa, wybitny mistrz słowa, próbuje zrobić coś, co jest niemożliwe. Opisuje ona jak Anna śpiewa.
«Zamknąwszy oczy wsłuchuję się w swoistość intonacji, w ciche i cienkie prześlizgiwanie się z niskiego tonu — w wysoki, we wdzięk i smutek tego głosowego lotu, przelotu przez głębokości i ciszę, glissando przez tę grę tylko dla niej jedynej właściwych dźwięków, lekkich i długich, wyślizgujących się, doganiających się, spotykających się w ciasności smyczka i w szerokim rozlewie fortepianu, wynurzać się spod objęć akompaniatora i znów opanowujących temat...
To wszystko można zrozumieć, dotykać, ale jedynie wtedy, gdy się słucha śpiewu Anny».

ARTUR GERMAN: «NIEZNANA ANNA GERMAN» | ODWAGA MATKI

Znałem człowieka, który w tym czasie, co i Ojgien, znajdował się w areszcie w Urgenczu i po odbyciu dłuższego więzienia wyszedł na wolność żywym. Opowiadał mi, że pewnego razu widział Ojgiena, kiedy go prowadzili na przesłuchanie (albo z przesłuchania — nie mógł powiedzieć tego ze ścisłością). Ojgena nie można było poznać. Jego twarz była krwawą miazgą. Z tego można wyciągnąć wniosek, że odmawiał uznania wysuniętych przeciwko niemu oskarżeń. Ojgien mógłby uniknąć torturowań, jako że wyrok na niego był z góry całkowicie jasnym.
Z przysłanego mi dokumentu wynika, że Ojgien był rehabilitowany nie w 1956 roku, jak pisze o tym w swej książce Żygariew, a w 1957 roku.

ARTUR GERMAN: «NIEZNANA ANNA GERMAN»

NIEBEZPIECZNE NAZWISKO — GERMAN

Przytaczane dalej wypowiedzi wzięte są z różnych wywiadów publikowanych w tym czasie, kiedy wszechwładna cenzura już była nieobecna, a germanofobia już nie była z góry podgrzewana przez władze. Tym nie mniej, duch tych wypowiedzi w głównych zarysach odpowiada tematowi przedstawianemu w tej książeczce …
Matka Anny, przy pomocy środków masowego przekazu, bardzo wiele zrobiła, żeby maksymalnie zawoalować pochodzenie tak Anny, jak i jej ojca i swoje własne. Z początku, to jej właśnie przypisywałem wszystkie fantazje w publikowanych danych o Annie.
Tym bardziej, że kiedy Irma w 1975 roku gościła u nas w Celinogradzie, to podczas mojej nieobecności powiedziała mojej żonie: — Nie próbujcie twierdzić, że oni (tj. Łuiza, ja i Ojgien. — A. G.) to Niemcy. Niemcy nie mają takich pięknych twarzy. Oni mogą być tylko Polakami.

ARTUR GERMAN: «NIEZNANA ANNA GERMAN»

OJCIEC ANNY GERMAN

Artur German: «Nieznana Anna German»
...Matka nasza, to jest babcia Anny z linii ojca, umarła na tyfus latem 1923 roku, kiedy moja młodsza siostra, Luiza miała jeden roczek. Zostaliśmy w ośmioro półsierotami i do domu przyszła macocha. Starsi moi bracia — Willy, Ojgien i Dawid, a także siostra Berta, już pracowali, albo jeszcze uczyli się i rzadko pojawiali się w domu. Willy i Ojgien nauczyli się buchalterii w Halbshtadt, tj. w centrum kultury i centrum szkoleniowym miennonitów na Ukrainie nad rzeką Mleczną, ale powołaniem Ojgiena była muzyka.
Ostatni raz widziałem Ojgiena w Fridrichsfeld na Północnym Kaukazie, kiedy miałem dziewięć lat. Mój starszy brat Willy pamięta go lepiej i w jego wspomnieniach można znaleźć niejeden fragment poświęcony Ojgienowi np.:
«Został stworzony dla znośniejszego, dobrego świata. Dziecię słońca i muz, śpiewał, muzykował, pisał wiersze i muzykę do nich, przystąpił nawet do tworzenia dzieła dramatycznego. Wesołe towarzyskie usposobienie, bogactwo fantazji (także i w wymyślaniu psot, które nigdy nie były złe, ale za które go jednak karano), był wspaniałym i niezawodnym towarzyszem jak i motorem zabaw wiejskiej młodzieży. Sportowy, atletycznie zbudowany, zwyciężał w każdej bójce nie wywołując z tego powodu żadnej zawiści. Dziewczyny kochały go, a on — je (co przy tego rodzaju ludzi jest bardzo zrozumiałe). Nawet później, po wielu latach, wielu pytało mnie: «Co robi Ojgien? Gdzie on przebywa?»
Ojgien był podobny do młodej rośliny wyposażonej w ogromne życiowe siły. Twarda ręka doświadczonego wychowawcy powinna zdyscyplinować jego naturalne siły, podporządkować je prawom surowej pracy nad samym sobą. Amerykańska amplituda możliwości, a przy tym i kościelna atmosfera, że swoimi konserwatoriami i college'ami, mogłaby zapewnić mu szerokie wykształcenie.

ARTUR GERMAN: «NIEZNANA ANNA GERMAN»

«HOLENDERSKI ŚLAD»

W piątą rocznicę śmierci Anny, w Karagandzie, gdzie znowu w tym czasie mieszkałem, przeprowadzano regionalny festiwal polskiej pieśni, na który zostałem zaproszony jako honorowy gość. Sekretarz ambasady Polskiej Republiki Ludowej, który przyjechał na to wydarzenie z Moskwy, otworzył festiwal mową mówiącą o czarującym głosie Anny. Ona, Anna, była uważana za symbol polskiej pieśni.
Na festiwalu występowały różne ciekawe i osobliwe zespoły: kazachskie, uzbeckie, turkmeńskie. Występowali śpiewacy i zespoły także z innych narodów regionu i śpiewali pieśni z repertuaru Anny i interpretowali je na swój, narodowo uformowany sposób. To nie było fałszowanie dziedzictwa śpiewaczki, lecz jego wzbogacenie. O tym mówiłem w swoim krótkim wystąpieniu.

ARTUR GERMAN: «NIEZNANA ANNA GERMAN»

A dalej — nieustanne pytania:
— Opowiedz mi o braciach i siostrach mojego ojca... a dziadek … a babcia? …
Rozmowa zapowiadała się być długą i zaproponowałem Annie odwiedziny mojej siostry Luizy, która mieszkała niedaleko od hotelu.
Czy nie należy wymknąć się nam przez tylne wejście? — spytałem — Przed głównym wejściem tłum młodych ludzi czeka na twoje autografy.
— To znaczy, że im je podpiszę. Nie mogę tak po prostu uciec od nich. Oni, to moi słuchacze, moja publiczność, moi wielbiciele.
I podpisywała. Nierzadko kładła książkę na plecach następnego w kolejce wyczekujących i tak, krok za krokiem, zbliżaliśmy się do domu, w którym mieszkała Luiza. Przy tym wydawało się że Anna idzie na krawężniku chodnika, gdyż na tyle wznosiła się jej postać nad swoimi wielbicielami … Spotkanie z Luizą było serdeczne i znowu popłynęły łzy. Za długo szukaliśmy jej. Luiza zaprosiła fotoreportera gazety «Freundschaft» Dawida Nojwirta i on wykonał wiele przepięknych fotografii, na których Anna wyszła naturalnie, bez charakteryzacji i pozowania. Później te fotografie cieszyły się wielkim uznaniem wśród celinogradskich wielbicieli Anny.
Luiza przygotowała skromną kolację z butelką dobrego wina, ale Anna prawie niczego nie tknęła. Jak gdyby usprawiedliwiała się:
— Nie piję wina z fałszywego purytanizmu, a dlatego że ono pobudza apetyt. A ja muszę swój apetyt stale trzymać w ryzach. Wyobraźcie sobie, w jaką bombę mogłabym przeobrazić się, gdybym puściła jemu uzdę! Daut jeit oba nich — (tak sprawa nie zacznie się — wyrażanie w plattdeutsch — A. G.) — może macie w domu mleko? Nie krępuję się i proszę o mleko nawet na uroczystych przyjęciach. To brzmi, być może, dziwne, ale mogę sobie na to pozwolić. Anna była we wspaniałym nastroju i pozwalała sobie na wiele żartów. Powiedziałem, że po jej występach gościnnych w Celinogradzie Luiza i ja zgubimy swoje imiona i już nie będziemy Luizą i Arturem German, a tylko ciocią i wujem Anny German.
Po jej powrocie do Warszawy korespondowaliśmy z jej matką Irmą, która w rok później odwiedziła nas w Celinogradzie. Luiza odwiedziła je w Warszawie w czasie, kiedy Anna oczekiwała na swoje dziecko, Zbyszka. W jednym z swoich listów poprosiłem Annę by włączyła do swojego repertuaru «Ave Maria» Bacha — Godunowa. Ona to dzieło śpiewała i wcześniej, a teraz świetnie wykonała moją prośbę.