♫ Журнал Анна Герман | Литературно-музыкальный портал

Последние записи

КНИГА АЛЕКСАНДРА ЖИГАРЁВА «АННА ГЕРМАН»

Продолжение книги.
Книга А. Жигарёва «Анна Герман» Аня приходила в его маленькую каморку, сплошь заваленную каким-то хламом, пыльными абажурами, широкополыми шляпами довоенной моды, погнутым барабаном. Посреди, как островок, возвышалось старое расстроенное пианино, всегда открытое. Пепельница умещалась тут же и была сплошь заполнена грудой окурков. Пан Юрек работал в ресторанном оркестре, а «самая работа», как нередко повторял он, «начинается после двенадцати». Он отпивал глоток кофе, присаживался к пианино, томно закрывал глаза, касался клавиш и легонько наигрывал сентиментальные мелодии.
— Хочешь, я тебе спою? — обращался он к Ане. И, не дожидаясь ответа, зажмурив глаза, негромко напевал ресторанные шлягеры. — Для того чтобы петь, — внезапно прерывал он себя, — надо обладать добрым сердцем, хорошим слухом да еще любить свое дело. И обязательно, непременно верить в то, о чем ты поешь. А вот наша певица Люцина так не считает. У нее ни голоса нет, ни сердца. Ни души, ни ума. А она поет... Вот безобразие, да?!
Слушая пана Юрека и глядя на его лицо, на котором ежесекундно появлялись самые разнообразные гримасы, Аня хохотала и хлопала в ладоши. Трудно было догадаться, когда он шутит, а когда говорит серьезно.
— Ты любишь музыку? — выпытывал он у девочки. — Впрочем, что я говорю! Разве можно ее не любить? — Пан Юрек допивал кофе и продолжал рассуждать: — Я бы мог стать вторым Падеревским [Игнацы Падеревский (1860 — 1941) — знаменитый польский пианист и композитор.], если бы не война, мог бы учиться в консерватории, играть Баха, Шопена, Моцарта... А теперь время упущено, Музыке надо учиться с детства, с трех лет... Он неожиданно преображался, глаза его расширялись, он бросался к пианино, и комната наполнялась бурными, страстными аккордами. Книга А. Жигарёва «Анна Герман»
Любила ли Аня музыку?! Шестилетнюю, мама взяла ее на концерт известного пианиста, приехавшего на гастроли в Ургенч. В отличие от других малышей, которые после первых минут ошеломленного осваивания теребили родителей, начинали болтать, зевать, а немного погодя и хныкать, Аня весь концерт просидела как завороженная. Она не отрываясь смотрела на пианиста, сильные руки которого неистово ударяли по клавишам, наполняя пространство зала то щемящими сердце жалобными мелодиями, то светлыми нежными переливами, то радостными торжественными аккордами.

КНИГА АЛЕКСАНДРА ЖИГАРЕВА «АННА ГЕРМАН»

Начало.
Книга Александра Жигарева... Анну Герман часто спрашивали: «Откуда вы так хорошо знаете русский язык? Вы говорите почти без акцента, а поете даже более «по-русски», чем иные из наших соотечественников». Обычно она отшучивалась. Но иногда глаза ее становились мечтательно-грустными, и она отвечала более конкретно: «А как же может быть иначе? Я родилась в Советском Союзе, там прошло мое детство. Мой родной язык — русский».
Каким образом далекие предки Анны Герман, переселенцы из Голландии, в середине XVII очутились в России? Отправились ли они на восток в поисках счастья или были вынуждены оставить родные места по каким-либо другим причинам? Прапрадед Анны по отцовской линии, лет сорок проживший на хуторе, на юге Украины, отправился в предальний путь, в Среднюю Азию, где и поселился навсегда. Там, в маленьком городке Ургенче, познакомились, а спустя несколько месяцев поженились бухгалтер мукомольного завода Евгений Герман и учительница начальной школы Ирма Сименс.
Шел 1935 год. Кем станет их ребенок, как сложится его судьба, будет ли он здоров и счастлив? Об этом часто шептались по ночам готовящиеся стать родителями молодожены. Их первенец — девочка — не доставляла родителям особых хлопот. Анна росла спокойным ребенком, плакала редко, первое свое «ма» произнесла в восемь месяцев, а через три недели сделала самостоятельный шажок. Спустя год в семье появился и второй ребенок — Игорь, болезненный и капризный. «Ну что ты опять хнычешь? — корила малыша измученная мать. — Брал бы пример с сестренки! Она девочка, а видишь, какая умница — тихая, послушная».
Отца Аня почти не помнила: ей было два с половиной года, когда он исчез из ее жизни навсегда. Евгения Германа арестовали по ложному доносу в 1938 году. Все попытки доказать его невиновность в то время оказались безуспешными. В 1956 году справедливость восторжествовала: он был полностью реабилитирован и с него были сняты все обвинения. Беда никогда не приходит одна. Тяжело заболел Игорь. Врачи беспомощно разводили руками... У одинокой детской могилки на городском кладбище в Ургенче стояли, прижавшись друг к другу, три скорбные фигурки — мать, бабушка и мало что понимающая в лавине обрушившихся на семью несчастий трехлетняя девочка.

ARTUR GERMAN: «NIEZNANA ANNA GERMAN»

Nieznana Anna German-9 Podobno Czernyszewski kiedyś powiedział, że piękniejsza może być tylko prawda. Anna German nie przekazywała nam wymyślonych odczuć. Jej głos i ona sama stawały się najczystszą i wysokich lotów artystyczną i ludzką prawdą, i to dlatego jej twórczość jest tak doskonała.

НЕИЗВЕСТНАЯ АННА ГЕРМАН

Неизвестная Анна Герман-9... Кажется, Чернышевский сказал, что прекрасной может быть только правда. Анна Герман не преподносила нам надуманных чувств. Её голос и она сама были самой чистой и высокой художественной и человеческой правдой, и потому её творчество прекрасно.

GENY SKROMNOŚCI… NIEZNANA ANNA GERMAN

Nieznana Anna German-8 A więc, czy liryczne pieśni, czy estradowe szlagiery? Czy w tych ostatnich ludzkie uczucia są częściej tylko wymieniane z nazwy, a nie są wyrażone w śpiewie? Oczywiście, liryczna pieśń bardziej odpowiadała jej duszy. W nich mogła w całości rozwinąć swój naturalny dar — dar swojego głosu i śpiewać słuchaczom z serca do serca. Ale czy aby ta pieśń liryczna, ten jej świat uczuć, nie jest anachronizmem w wieku przyśpieszonych rytmów w sztuce i w życiu? Takich teorii przecież jest w bród!
Ta wątpliwość w pewnym czasie przebija się w repertuarze Anny. Jednak po znanym koncercie «Dwie Anny» śpiewaczka podejmuje decyzję na korzyść lirycznej pieśni. Do tego doszła dzięki opinii znakomitej większości słuchaczy.
Rosyjscy słuchacze cenili i dzisiaj nadal cenią, Annę German jako wykonawczynię pieśni rosyjskich. Pieśni te są słuchaczom rosyjskim bliższe i zrozumiałe. Czy nie jest zdumiewającym, że Anna, która objawiła się doskonałą śpiewaczką i jako taka ukształtowała się w innym kraju niż kraj swego urodzenia, śpiewa rosyjskie pieśni tak, jak gdyby nigdy nie porzucała swojej pierwszej ojczyzny, to jest Związku Sowieckiego? Ona wspomina:
«W Warszawie poznałam Walentego Lebiediewa, korespondenta moskiewskiej telewizji. Był wcześniej pilotem wojskowym i okazał się niezmiernie ciekawym człowiekiem. Pewnego razu pokazał mi wiersze Rimmy Kazakowoj. Jeden z tych wierszy mówił o młodych chłopakach (o «tych chłopakach!»), którzy dopiero co zaczęli żyć i nie wrócili z wojny. Ten wiersz poruszył mnie szczególnie. Wymyśliłam melodię do niego i śpiewałam tę pieśń dla rosyjskich słuchaczy. Moje osobiste przeżycia (przecież jej ojciec także zginął za młodu — A. G.) pozwoliły napełnić piosenkę prawdziwym uczuciem bólu po bolesnej stracie». Nieznana Anna German-8

ИНТЕРВЬЮ-ИСПОВЕДЬ АННЫ ГЕРМАН

Интервью-исповедь Анны Герман... Артистическая натура Анны Герман проявлялась буквально во всем. И в любви, и в материнстве, и в дружбе. Особенно после перевернувшей её жизнь аварии она дорожила любыми эмоциями, которые дарила ей жизнь. Всего раз пять она встречалась с эстонским журналистом Антсом Паю, но в течение нескольких лет, до самой смерти он был рядом с ней, дарил счастье понимания. Вместо живого общения — переписка. Возможно, ей в те времена, на рубеже 80-х, необходимо было выплеснуть свои мысли и чувства, не торопясь, пережив каждое слово и каждое мгновение жизни.

POLSKA PANNA

Zbigniew Tucholski, mąż Anny, do którego jej śmierć była niegojącą się raną i który już nigdy więcej nie wstąpił w związki małżeńskie, tak wspomina ich znajomość: Nieznana Anna German-7
«Dla pozoru popływałem, a potem siedzieliśmy nad brzegiem i rozmawialiśmy. Przy pożegnaniu Ania zaprosiła mnie na swój koncert. Chętnie poszedłem i ten koncert był dla mnie szokiem, szokiem: po prostu nie spodziewałam się usłyszeć głosu o takim wstrząsającym pięknie.
Słowami nie da się opisać tego osobliwego, zdumiewający brzmienia, czarującej miękkości, poezji jej głosu, czystej intonacji. Wszystko to przejawiło się już w «Eurydykach tańczących» — pieśni, która zrobiła Annę słynną. I oczywiście, właśnie liryczne pieśni były szczytowym osiągnięciem repertuaru Anny. Nieliczne szlagiery w jej programie, pod względem doskonałości wykonania były także nieskazitelnie, ale wykonywane były raczej jako ukłon ówczesnej modzie».
W swoim artykule zatytułowanym «Annie German» («Gwiazda», № 3, 1984) Anastazja Cwietajewa, wybitny mistrz słowa, próbuje zrobić coś, co jest niemożliwe. Opisuje ona jak Anna śpiewa.
«Zamknąwszy oczy wsłuchuję się w swoistość intonacji, w ciche i cienkie prześlizgiwanie się z niskiego tonu — w wysoki, we wdzięk i smutek tego głosowego lotu, przelotu przez głębokości i ciszę, glissando przez tę grę tylko dla niej jedynej właściwych dźwięków, lekkich i długich, wyślizgujących się, doganiających się, spotykających się w ciasności smyczka i w szerokim rozlewie fortepianu, wynurzać się spod objęć akompaniatora i znów opanowujących temat... Nieznana Anna German-7
To wszystko można zrozumieć, dotykać, ale jedynie wtedy, gdy się słucha śpiewu Anny».

ARTUR GERMAN: «NIEZNANA ANNA GERMAN» | ODWAGA MATKI

Nieznana Anna German-6 Znałem człowieka, który w tym czasie, co i Ojgien, znajdował się w areszcie w Urgenczu i po odbyciu dłuższego więzienia wyszedł na wolność żywym. Opowiadał mi, że pewnego razu widział Ojgiena, kiedy go prowadzili na przesłuchanie (albo z przesłuchania — nie mógł powiedzieć tego ze ścisłością). Ojgena nie można było poznać. Jego twarz była krwawą miazgą. Z tego można wyciągnąć wniosek, że odmawiał uznania wysuniętych przeciwko niemu oskarżeń. Ojgien mógłby uniknąć torturowań, jako że wyrok na niego był z góry całkowicie jasnym. Nieznana Anna German-5
Z przysłanego mi dokumentu wynika, że Ojgien był rehabilitowany nie w 1956 roku, jak pisze o tym w swej książce Żygariew, a w 1957 roku.

NIEBEZPIECZNE NAZWISKO — GERMAN

Przytaczane dalej wypowiedzi wzięte są z różnych wywiadów publikowanych w tym czasie, kiedy wszechwładna cenzura już była nieobecna, a germanofobia już nie była z góry podgrzewana przez władze. Tym nie mniej, duch tych wypowiedzi w głównych zarysach odpowiada tematowi przedstawianemu w tej książeczce … Nieznana Anna German-4
Matka Anny, przy pomocy środków masowego przekazu, bardzo wiele zrobiła, żeby maksymalnie zawoalować pochodzenie tak Anny, jak i jej ojca i swoje własne. Z początku, to jej właśnie przypisywałem wszystkie fantazje w publikowanych danych o Annie.
Tym bardziej, że kiedy Irma w 1975 roku gościła u nas w Celinogradzie, to podczas mojej nieobecności powiedziała mojej żonie: — Nie próbujcie twierdzić, że oni (tj. Łuiza, ja i Ojgien. — A. G.) to Niemcy. Niemcy nie mają takich pięknych twarzy. Oni mogą być tylko Polakami.

OJCIEC ANNY GERMAN

Artur German: «Nieznana Anna German»
...Matka nasza, to jest babcia Anny z linii ojca, umarła na tyfus latem 1923 roku, kiedy moja młodsza siostra, Luiza miała jeden roczek. Zostaliśmy w ośmioro półsierotami i do domu przyszła macocha. Starsi moi bracia — Willy, Ojgien i Dawid, a także siostra Berta, już pracowali, albo jeszcze uczyli się i rzadko pojawiali się w domu. Willy i Ojgien nauczyli się buchalterii w Halbshtadt, tj. w centrum kultury i centrum szkoleniowym miennonitów na Ukrainie nad rzeką Mleczną, ale powołaniem Ojgiena była muzyka. Nieznana Anna German-3
Ostatni raz widziałem Ojgiena w Fridrichsfeld na Północnym Kaukazie, kiedy miałem dziewięć lat. Mój starszy brat Willy pamięta go lepiej i w jego wspomnieniach można znaleźć niejeden fragment poświęcony Ojgienowi np.:
«Został stworzony dla znośniejszego, dobrego świata. Dziecię słońca i muz, śpiewał, muzykował, pisał wiersze i muzykę do nich, przystąpił nawet do tworzenia dzieła dramatycznego. Wesołe towarzyskie usposobienie, bogactwo fantazji (także i w wymyślaniu psot, które nigdy nie były złe, ale za które go jednak karano), był wspaniałym i niezawodnym towarzyszem jak i motorem zabaw wiejskiej młodzieży. Sportowy, atletycznie zbudowany, zwyciężał w każdej bójce nie wywołując z tego powodu żadnej zawiści. Dziewczyny kochały go, a on — je (co przy tego rodzaju ludzi jest bardzo zrozumiałe). Nawet później, po wielu latach, wielu pytało mnie: «Co robi Ojgien? Gdzie on przebywa?»
Ojgien był podobny do młodej rośliny wyposażonej w ogromne życiowe siły. Twarda ręka doświadczonego wychowawcy powinna zdyscyplinować jego naturalne siły, podporządkować je prawom surowej pracy nad samym sobą. Amerykańska amplituda możliwości, a przy tym i kościelna atmosfera, że swoimi konserwatoriami i college'ami, mogłaby zapewnić mu szerokie wykształcenie.

«HOLENDERSKI ŚLAD»

Nieznana Anna German-5 W piątą rocznicę śmierci Anny, w Karagandzie, gdzie znowu w tym czasie mieszkałem, przeprowadzano regionalny festiwal polskiej pieśni, na który zostałem zaproszony jako honorowy gość. Sekretarz ambasady Polskiej Republiki Ludowej, który przyjechał na to wydarzenie z Moskwy, otworzył festiwal mową mówiącą o czarującym głosie Anny. Ona, Anna, była uważana za symbol polskiej pieśni.
Na festiwalu występowały różne ciekawe i osobliwe zespoły: kazachskie, uzbeckie, turkmeńskie. Występowali śpiewacy i zespoły także z innych narodów regionu i śpiewali pieśni z repertuaru Anny i interpretowali je na swój, narodowo uformowany sposób. To nie było fałszowanie dziedzictwa śpiewaczki, lecz jego wzbogacenie. O tym mówiłem w swoim krótkim wystąpieniu.