ЗВЁЗДЫ ИСКУССТВА

ARTUR GERMAN: «NIEZNANA ANNA GERMAN»

OJCIEC ANNY GERMAN

Artur German: «Nieznana Anna German»
...Matka nasza, to jest babcia Anny z linii ojca, umarła na tyfus latem 1923 roku, kiedy moja młodsza siostra, Luiza miała jeden roczek. Zostaliśmy w ośmioro półsierotami i do domu przyszła macocha. Starsi moi bracia — Willy, Ojgien i Dawid, a także siostra Berta, już pracowali, albo jeszcze uczyli się i rzadko pojawiali się w domu. Willy i Ojgien nauczyli się buchalterii w Halbshtadt, tj. w centrum kultury i centrum szkoleniowym miennonitów na Ukrainie nad rzeką Mleczną, ale powołaniem Ojgiena była muzyka.
Ostatni raz widziałem Ojgiena w Fridrichsfeld na Północnym Kaukazie, kiedy miałem dziewięć lat. Mój starszy brat Willy pamięta go lepiej i w jego wspomnieniach można znaleźć niejeden fragment poświęcony Ojgienowi np.:
«Został stworzony dla znośniejszego, dobrego świata. Dziecię słońca i muz, śpiewał, muzykował, pisał wiersze i muzykę do nich, przystąpił nawet do tworzenia dzieła dramatycznego. Wesołe towarzyskie usposobienie, bogactwo fantazji (także i w wymyślaniu psot, które nigdy nie były złe, ale za które go jednak karano), był wspaniałym i niezawodnym towarzyszem jak i motorem zabaw wiejskiej młodzieży. Sportowy, atletycznie zbudowany, zwyciężał w każdej bójce nie wywołując z tego powodu żadnej zawiści. Dziewczyny kochały go, a on — je (co przy tego rodzaju ludzi jest bardzo zrozumiałe). Nawet później, po wielu latach, wielu pytało mnie: «Co robi Ojgien? Gdzie on przebywa?»
Ojgien był podobny do młodej rośliny wyposażonej w ogromne życiowe siły. Twarda ręka doświadczonego wychowawcy powinna zdyscyplinować jego naturalne siły, podporządkować je prawom surowej pracy nad samym sobą. Amerykańska amplituda możliwości, a przy tym i kościelna atmosfera, że swoimi konserwatoriami i college'ami, mogłaby zapewnić mu szerokie wykształcenie.

ARTUR GERMAN: «NIEZNANA ANNA GERMAN»

«HOLENDERSKI ŚLAD»

W piątą rocznicę śmierci Anny, w Karagandzie, gdzie znowu w tym czasie mieszkałem, przeprowadzano regionalny festiwal polskiej pieśni, na który zostałem zaproszony jako honorowy gość. Sekretarz ambasady Polskiej Republiki Ludowej, który przyjechał na to wydarzenie z Moskwy, otworzył festiwal mową mówiącą o czarującym głosie Anny. Ona, Anna, była uważana za symbol polskiej pieśni.
Na festiwalu występowały różne ciekawe i osobliwe zespoły: kazachskie, uzbeckie, turkmeńskie. Występowali śpiewacy i zespoły także z innych narodów regionu i śpiewali pieśni z repertuaru Anny i interpretowali je na swój, narodowo uformowany sposób. To nie było fałszowanie dziedzictwa śpiewaczki, lecz jego wzbogacenie. O tym mówiłem w swoim krótkim wystąpieniu.

ARTUR GERMAN: «NIEZNANA ANNA GERMAN»

A dalej — nieustanne pytania:
— Opowiedz mi o braciach i siostrach mojego ojca... a dziadek … a babcia? …
Rozmowa zapowiadała się być długą i zaproponowałem Annie odwiedziny mojej siostry Luizy, która mieszkała niedaleko od hotelu.
Czy nie należy wymknąć się nam przez tylne wejście? — spytałem — Przed głównym wejściem tłum młodych ludzi czeka na twoje autografy.
— To znaczy, że im je podpiszę. Nie mogę tak po prostu uciec od nich. Oni, to moi słuchacze, moja publiczność, moi wielbiciele.
I podpisywała. Nierzadko kładła książkę na plecach następnego w kolejce wyczekujących i tak, krok za krokiem, zbliżaliśmy się do domu, w którym mieszkała Luiza. Przy tym wydawało się że Anna idzie na krawężniku chodnika, gdyż na tyle wznosiła się jej postać nad swoimi wielbicielami … Spotkanie z Luizą było serdeczne i znowu popłynęły łzy. Za długo szukaliśmy jej. Luiza zaprosiła fotoreportera gazety «Freundschaft» Dawida Nojwirta i on wykonał wiele przepięknych fotografii, na których Anna wyszła naturalnie, bez charakteryzacji i pozowania. Później te fotografie cieszyły się wielkim uznaniem wśród celinogradskich wielbicieli Anny.
Luiza przygotowała skromną kolację z butelką dobrego wina, ale Anna prawie niczego nie tknęła. Jak gdyby usprawiedliwiała się:
— Nie piję wina z fałszywego purytanizmu, a dlatego że ono pobudza apetyt. A ja muszę swój apetyt stale trzymać w ryzach. Wyobraźcie sobie, w jaką bombę mogłabym przeobrazić się, gdybym puściła jemu uzdę! Daut jeit oba nich — (tak sprawa nie zacznie się — wyrażanie w plattdeutsch — A. G.) — może macie w domu mleko? Nie krępuję się i proszę o mleko nawet na uroczystych przyjęciach. To brzmi, być może, dziwne, ale mogę sobie na to pozwolić. Anna była we wspaniałym nastroju i pozwalała sobie na wiele żartów. Powiedziałem, że po jej występach gościnnych w Celinogradzie Luiza i ja zgubimy swoje imiona i już nie będziemy Luizą i Arturem German, a tylko ciocią i wujem Anny German.
Po jej powrocie do Warszawy korespondowaliśmy z jej matką Irmą, która w rok później odwiedziła nas w Celinogradzie. Luiza odwiedziła je w Warszawie w czasie, kiedy Anna oczekiwała na swoje dziecko, Zbyszka. W jednym z swoich listów poprosiłem Annę by włączyła do swojego repertuaru «Ave Maria» Bacha — Godunowa. Ona to dzieło śpiewała i wcześniej, a teraz świetnie wykonała moją prośbę.